Birleşik Krallık'ın Yapay Zekâ Düzenlemesine İnovasyon Yanlısı Yaklaşımı

 

Birleşik Krallık Bilim, İnovasyon ve Teknoloji Bakanlığı (DSIT), 29 Mart 2023 tarihinde "YZ düzenlemesine inovasyon yaklaşım" adlı bir teknik belge yayınladı. Bu teknik belge, inovasyonu teşvik etme ve potansiyel riskleri ele alma arasında bir denge kurmayı hedefleyen yapay zekâ (YZ) düzenlemesi yaklaşımını ortaya koyuyor.

YZ risklerinin karmaşıklığını ve çeşitliliğini tanıyan hükümet, YZ’yi düzenlemek için tamamen yeni bir yasa oluşturmak yerine mevcut düzenleyici çerçevelere dayandırmayı hedeflemektedir. Bu bağlamda hükümet, mevcut rejimlerin avantajlarından faydalanarak ve avantajları en üst düzeye çıkararak düzenleyici belirsizliği ele almak ve aynı zamanda mevcut boşlukları doldurmak için orantılı bir şekilde müdahale etmeyi planlamaktadır.

Önerilen düzenleyici çerçeve, yenilik yanlısı, orantılı, güvenilir, adapte edilebilir, açık ve işbirlikçi olacak bir şekilde tasarlanmıştır.
 

Çerçevenin Temel Unsurları

Önerilen çerçeve dört temel unsur etrafında şekillenmektedir:

  1. YZ'nin Tanımlanması: Çerçeve, YZ'yi adaptasyon ve otonomi özelliklerine dayanarak tanımlamaktadır. Bu, çerçevenin geleceğe yönelik olmasını ve ortaya çıkan YZ teknolojilerine adapte olabilmesini sağlamaktadır.

  1. Bağlama Özel Yaklaşım: Çerçeve, tüm sektörlere veya teknolojilere kurallar veya risk seviyeleri uygulamak yerine bağlama özel bir yaklaşım benimsemektedir. Düzenleyiciler, belirli bağlamlarda YZ kullanımının risklerini, kullanmama maliyeti potansiyelleriyle karşılaştırarak değerlendirmektedir. Bu, gereksiz yükleri ve yeniliği baskı altına almayı önlemeyi sağlamaktadır.
  1. Sektörler Arası İlkeler: Çerçeve, düzenleyicilerin YZ ile ilişkili riskleri ve fırsatları nasıl ele alması gerektiğini yönlendiren sektörler arası ilkelerle desteklenmektedir. Bu ilkeler güvenlik, emniyet ve sağlamlık, uygun şeffaflık ve açıklanabilirlik, hakkaniyet, hesap verebilirlik ve yönetişim, itiraz edilebilirlik ve telafi ilkeleridir ve YZ yaşam döngüsü boyunca sorumlu YZ yönetişimini sağlamaktadır.

İlk olarak, ilkeler hükümet tarafından yasal statüsü olmayan bir temelde yayınlanacak ve yasal tedbirlerin uygulanma ihtiyacı ilk çerçevenin etkinliğine bağlı olacaktır. Düzenleyicilerle işbirliği yaparak, gerekli yasal değişiklikler değerlendirilecektir.

 

  1. Merkezi İşlevler: Çerçeve, çerçevenin genel bir görünümünü sağlamak, uyum ve geliştirilmiş açıklık sağlamak, çerçevenin uygulanmasını desteklemek ve ileri koordinasyon fırsatlarını belirlemek için yeni merkezi işlevler tanıtmaktadır. Bu fonksiyonlar şunlardır:
  • İzleme, değerlendirme ve geri bildirim;
  • İlkelerin tutarlı bir şekilde uygulanmasını destekleme;
  • Sektörler arası risk değerlendirmesi;
  • Yenilikçilere destek;
  • Eğitim ve farkındalık;
  • Ufuk taraması ve,
  • Uluslararası düzenleyici çerçevelerle birlikte çalışabilirliği sağlama.

 

YZ Kum Havuzları ve Test Yatakları

Birleşik Krallık hükümetinin YZ sanal alanları ve test yatakları oluşturarak yeniliği teşvik etmeye kendini adadığı belirtiliyor. Bu kum havuzlarının yenilikçileri desteklemede, düzenleyici çerçeveyi test etmede, yeniliğin önündeki gereksiz engelleri belirlemede ve gelişen teknoloji ve pazar eğilimlerini belirlemede ve gerekirse bunlara uyum sağlamada çok önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir. DSIT, tek sektör/tek düzenleyici, çok sektör/tek düzenleyici, tek sektör/çok düzenleyici ve çok sektör/çok düzenleyici gibi farklı kum havuzu tasarım seçeneklerini değerlendirmektedir. Zaman içinde birden fazla endüstri sektörünü kapsayacak şekilde genişletme niyetiyle başlangıçta tek sektör/çok düzenleyici kum havuzuna odaklanılacaktır.

 

Güvenilir YZ Araçları

DSIT'ye göre, güvenilir YZ araçları, düzenleyici çerçevenin uygulanmasını ve sorumlu YZ'nin benimsenmesini desteklemektedir. Teknik belge, bu araçları iki gruba ayırır: YZ güvence teknikleri ve YZ teknik standartları.


         Etki değerlendirmesi, denetim ve performans testi gibi YZ güvence teknikleri, YZ sistemlerinin güvenilirliğini ölçecek ve iletecektir. Birleşik Krallık hükümeti tarafından 2023 baharında YZ güvence teknikleri portföyünün açıklanması planlanmaktadır.

 
      YZ’nin risk yönetimi, şeffaflık, önyargı ve güvenlik gibi çeşitli yönlerini ele almak için hem uluslararası hem de bölgesel teknik standartlar geliştirilmektedir. Bu standartlar, düzenlemeye yönelik sektöre özgü yaklaşımları tamamlayabilir ve kuruluşların düzenleyici ilkelere uyum göstermelerine yardımcı olabilir.

Yazan : Gamze Büşra Kaya